Mjuzikl Fantom iz opere i fantomi u našim glavama

Posle desetak izvođenja, od 22. do 30. aprila, beogradska publika morala je da se složi sa ostatkom sveta – i u Sava centru desilo se čudo zvano Fantom iz opere.

Produkcija i ansambl mjuzikla Fantom iz opere kompozitora Endrua Lojda Vebera, koji je do sada videlo više od 160 miliona ljudi, publici su pružili jedinstven estetski doživljaj, spoj visoke umetnosti i uzbudljivog spektakla.

Kompozitor Lojd Veber i Banderas kao Fantom

Od premijere 1986. na pozornici Kraljevskog pozorišta na londonskom Vest Endu, mnoge numere iz ovog mjuzikla (The Music of the Night, All I Ask of You, The Phantom of the Opera) postale su evergrin. Naročito popularna i na mrežama rasprostranjena je verzija naslovne kompozicije koju su Sara Brajtman i Antonio Banderas izveli u londonskom Rojal Albert holu (Royal Albert Hall), na svečanosti u čast 50. rođendana kompozitora i impresarija muzičkog teatra Endrua Lojda Vebera.

Sara Brajtman je operska pevačica s kojom je Lojd Veber bio u braku od 1984. do 1990. i koja ga je inspirisala dok je pisao muziku, a potom je igrala glavnu ulogu Kristine na prmijeri Fantoma na Vest Endu.

Tom prilikom, brojne svetske zvezde su u Rojal Albert holu izvodile proslavljene kompozicije ser Lojda Vebera, ne samo iz Fantoma, već i iz drugih njegovih dela, kao što su Isus Hristos Superstar (Jesus Christ Superstar), Mačke (Cats), iz filmova Evita (Evita) ili Bulevar sumraka (Sunset Boulevard). Lojd Veber, nosilac titule engleskog barona (sera, na engleskom Sir), zaslužan je za oživljavanje forme mjuzikla, a još pre više od decenije proglašen je „komercijalno najuspešnijim kompozitorom svih vremena”. Komponovao je muziku za 21 mjuzikl i dva muzička filma. Za svoju muziku dobio je brojne nagrade (Oskar, Zlatni globus, više Emi, Olivije, Gremi, Toni i drugih nagrada).

Fantomovih 35 godina na Brodveju

Ipak, nijedno drugo ostvarenje Endrua Lojda Vebera nije toliko osvojilo publiku kao Fantom iz opere. Dve godine nakon londonske premijere, postavljena je u januaru 1988. veličanstvena verzija na njujorškom Brodveju, gde je neprekidno izvođena 12.000 puta tokom 35 godina (!), dok 2023. nije odlučeno da se skine sa repertoara.

Za poslednje brodvejsko izvođenje fanovi su na crnom tržištu plaćali kartu i četiri hiljade dolara.

Ali Fantom ne bi bio Fantom, da već sledeće godine nije ponovo oživeo, sa podjednako veličanstvenom scenografijom, u izvanrednoj produkciji, sada ponovo u Londonu, što je verzija koju smo mogli da gledamo i u Beogradu.

Roman o Fantomu i njegovi mjuzikli, filmovi, albumi…

Do sada, ovaj mjuzikl su gledali milioni ljudi, izvođen je u 46 zemalja na 18 jezika, uključujući i srpsku verziju premijerno izvedenu 2017. u Pozorištu na Terazijama. Album, na kome kompozicije iz Fantoma izvodi prva postava sa londonske premijere, do sada je prodat u više od 40 miliona primeraka.

Snimljen je i film Fantom iz opere (2004. godine) sa muzikom Lojda Vebera i sa škotskim glumcem Džerardom Batlerom u ulozi Fantoma. Zanimljivo je, međutim, da je sa istim naslovom i sa istom polaznom pričom do sada snimljeno više od trideset filmova, počevši od prvog, nemog filma snimljenog u Austriji 1916, pa isto tako nemog iz 1925.

Ali, sve je počelo jednim francuskim romanom. Verovatno da francuski pisac Gaston Leru nije ni slutio kakvu zlatnu koku je proizveo kad je 1910. objavio roman Fantom iz opere.

Božanski glas iz lože broj pet

Radnja romana koji spaja horor i romansu, misteriju i psihološku dramu, dešava se u raskošnoj Pariskoj operi. Sa visokog plafona visi ogromni, sjajni luster, koji je protivteža podzemlju Opere, u kome živi Fantom. Fantom je muzički genije i pali anđeo, ostrakiziran iz sveta zbog unakažene polovine lica preko koje nosi belu masku. Da bi se glumac koji u pozorištu igra Fantoma našminkao, potrebna su dva puna sata.

Fantoma nikad niko nije video, ali se javlja kad ga ne očekuju. Kad se javi, to čini kao božanski glas iz lože broj pet.

Svoj život u senci Fantom je posvetio tome da preko mističnog uticaja na umetnike kontroliše ono što se dešava na sceni. Drama počinje kad Fantom otkrije mladu talentovanu pevačicu Kristinu Dae, postaje joj mentor i zaljubljuje se u njen glas. Fantom je u mojoj glavi, opisuje Kristina svoju konfuziju. Iako je i srce i razum vuku ka mladom Raulu, opsesija i zavisnost od mračnog Fantoma drže je u pokornosti.

© OSCAR GONZALES FUENTS/ Shutterstock.com

Frojdovska priča o fantomima u našim glavama

Nastao u istom periodu kada i Frojdove psihoanalitičke teorije, roman Fantom iz opere priča priču o mračnim stranama ljudske prirode koje postoje čak i u najčistijim bićima. Na ovoj univerzalnoj metafori Leruovog romana počiva popularnost i drugih umetničkih dela nastalih na osnovu njega. Roman Fantom iz opere u srpskom prevodu objavio je Vulkan.

Mističnost i napetost ovog romana opčinili su Lojda Vebera kad ga je 1984. prvi put pročitao. Posebno ga je fascinirao prizor kada veliki pozorišni luster, koji sve vreme i obasjava i preti, u dramatičnom trenutku počinje da se ljulja i potom pada. Takav prizor, koji zahteva izuzetno majstorstvo ljudi iz pozorišne tehnike, dodatno je podigao i inače dramatičnu temperaturu tokom izvođenja Fantoma iz opere i u beogradskom Sava centru.

Na visini zadatka bili su glumci i pevači, Nadim Naman kao Fantom, Džordžija Vilkinson kao Kristina i Dagi Karter kao Raul. Orkestrom je dirigovao Ben Mark Tarner.

Naslovna fotografija © Chrisdorney/ Shutterstock.com