Moda po meri – privilegija od vremena dvorskih krojača do danas
Visoka moda podrazumeva ručni rad, posebne materijale, neretko ručno proizvođene ili dorađivane, rad po meri za poznate kupce, vanrednu kreativnost i pre svega klijentelu koja sve to može da priušti
Hajde da učimo nove pojmove! Ovoga puta pričamo o viskoj modi. Šta je, zapravo, visoka moda, kako i koliko često koristimo ovaj izraz bez ikakvog predznanja i jasnog pojma šta on zapravo znači?
Često ćete čuti kako se ovaj pojam lagano rabi u svakodnevnoj upotrebi, čak i od ljudi koji bi,s obzirom na svoju vokaciju, trebalo da znaju šta je zapravo posredi.
Izraz haute couture izvorno se odnosio na rad Engleza Čarlsa Frederika Vorta koji je stvarao u Parizu sredinom 19. veka
Krenimo, dakle, od početka, a kada kažem od početka, mislim baš od visoke mode. Dakle, pre svakodnevne ili pret-a-porter mode bila je upravo baš ta– visoka. I kao što uvek biva kada se govori o istoriji odevanja, put će nas ponovo odvesti do Marije Antoanete, nezaobilazne za mnoge pojave koje su danas deo našeg svakodnevnog vokabulara, a koje pre ove austrijske nadvojvotkinje svet nije poznavao, bar ne u istom ruhu. Došavši u Versaj, šaren i bogat na način na koji Beč 18. veka sigurno nije bio, ona će otkriti mnoge načine da uživa u ovoj raskoši, doduše ne preterano dugo, jer će joj baš to blagostanje doći glave. Ali, to je osnov za neku drugu, a ne našu modnu priču. Naša priča nas vodi do dvorske krojačice Roze Bertan. O njenoj maštovitosti i krojačkoj veštini toliko se pričalo u evropskim visokim krugovima da je imati i samo kopiju njene haljine bila privilegija, nedostupna svima. I to je zapravo ključ priče o visokoj modi.
Francuska, jednu od tekovina po kojima je najpoznatija, duguje zaostavštini jedne Austrijanke i jednog Engleza
Visoka moda podrazumeva ručni rad, posebne materijale, neretko ručno proizvedene ili dorađene, rad po meri za poznate kupce, vanrednu kreativnost i pre svega klijentelu koja sve to može da priušti. To je, dakle, visoka moda za većinu planete i jasno je da je pre nastanka industrijske proizvodnje ova moda već uveliko gospodarila najvišim društvenim krugovima.
Za Francuze, visoka moda je i to, i još nešto sasvim posebno.
Izraz haute couture izvorno se odnosio na rad Engleza Čarlsa Frederika Vorta koji je stvarao u Parizu sredinom 19. veka. Vort je svojim klijentima omogućavao odabir boja, tkanina i drugih detalja, pre nego što bi započinjao sa realizacijom svoga dizajna na način koji do tada nije bio uobičajen. Zanimljivo je da Francuska jednu od tekovina po kojima je najpoznatija duguje zaostavštini jedne Austrijanke i jednog Engleza, što ponovo govori o povezanosti i isprepletanosti evropskog kulturnog nasleđa.
Fraza haute couture je u Francuskoj zaštićena zakonom i definiše je Pariska trgovinska i industrijska komora, regulatorno telo koje određuje koje modne kuće ispunjavaju uslove da bi njihovi proizvodi mogli da nose oznaku visoke mode. Prema pravilima Komore ovu oznaku mogu nositi samo modne kuće kojima komisija, formirana od strane ovog tela, da odobrenje na osnovu ispunjenih zadatih uslova. Udruženje pariskih couturiera osnovano je 1868. godine kao naslednik srednjovekovnih gildi,i ono svojim članovima propisuju odredbe po pitanju kopiranja tuđeg dizajna, datuma prezentovanja kolekcija, broja predstavljenih modela, načina promocije, poreza i zakona.
Strožiji kriterijumi za oblast visoke mode uspostavljeni su 1945. godine. Da bi stekli pravo da se nazivaju kućom visoke mode i upotrebljavaju izraz haute couture u svom promovisanju, članovi Sindikalne komore visoke mode moraju se pridržavati određenih pravila. Dizajn mora biti izrađen po narudžbi za poznatog klijenta; atelje, koji zapošljava najmanje petnaest članova, mora biti stacioniran u Parizu; dva puta godišnje modna kuća mora predstaviti kolekciju od minimum pedeset modela dnevnih i večernjih odevnih predmeta i mnoga druga pravila.
Bez obzira da li izraz visoka moda koristimo za komade proizvedene u Parizu ili nekoj drugoj svetskoj prestonici budimo obazrivi, jer veoma malo odeće ima privilegiju da ponese ovo ime. To pravo ima samo odeća koja je kruna zanatske, dizajnerske veštine i posvećenog rada, a toga je u današnje vreme tako malo.