Izložba dela znamenitih srpskih slikara u Državnom arhivu Srbije

Dela srpskih slikara, koji su stvarali mahom tokom 20. veka, izložena su u Državnom arhivu Srbije, a svi zainteresovani mogu ih videti do 1. jula.

Povodom 125 godina Državnog arhiva Srbije i obeležavanja Dana arhiva u Srbiji, u zgradi arhiva u Karnegijevoj ulici otvorena je izložba Umetnička zbirka Državnog arhiva Srbije.

Postavku čine dela iz bogate umetničke zbirke, koju je Državni arhiv Srbije počeo da formira šezdesetih godina 20. veka, a autor izložbe je Jelica Reljić, arhivski savetnik Državnog arhiva Srbije. Plakat za izložbu „krasi” slika Mladost koju je naslikao Svetislav Jovanović, rođeni brat jednog od naših najvećih slikara, Paje Jovanovića, a koja je u arhiv došla zahvaljujući zaostavštvini porodice Arnautović.

Umetnička dela u čast jubileja

Državni arhiv ima bogatu izložbenu delatnost i svake godine priređuje izložbe dokumenata, a ove godine su se, zbog značajnog jubileja, odlučili na malo drugačiju formu – predstavljena su umetnička dela Paje Jovanovića, Borivoja Stevanovića, Jelisavete Petrović, Petra Lubarde, Olje Ivanjicki…

Među znamenitim imenima čije slike možete pogledati su i Boža Ilić, Živko Stojsavljević, Radomir Reljić, Vera Božičković Popović, Ljiljana Blažeska, Dušan Janković i Đurđe Teodorović.

Po prvi put su javnosti predstavljena i umetnička dela iz bogate zaostavštine Aleksandra Arnautovića, nekadašnjeg upravnika Državnog arhiva, koji je dvadesetih i tridesetih godina prošlog veka bio na službi u srpskom poslanstvu u Parizu. Otuda se u kolekciji Državnog arhiva Srbije nalaze brojna dela srpskih slikara koji su se usavršavali u Francuskoj.

Veliko interesovanje, posebno među mladima

Izložba je otvorena 21. decembra prošle godine godine, a razlikuje se u odnosu na prethodne jer su prvi put izložena umetnička dela.

„To je u velikoj meri popularizovalo izložbu, čini mi se da je vizuelni efekat veoma značajan”, kazala je za To Sam Ja, istoričarka i arhivistkinja Anja Vulić.

Izložba je otvorena do 1. jula – iako je prvobitno trebalo da se završi 21. maja, zbog posećenosti je odlučeno da traje duže.

Prema rečima Anje Vulić, za izložbu su vrlo zainteresovani i mladi, uprkos predrasudama da ih kultura ne zanima mnogo.

„Ono što bih istakla, što mi je bilo vrlo dirljivo i lepo, jeste da je jedan od slikara, čiju sliku imamo na izložbi, bio na otvaranju. U pitanju je akademski slikar Zdravko Vajagić”, rekla je Anja Vulić.

Zbirka se sastoji iz dva dela – slika i zaostavština

Umetnička zbirka je formirana na različite načine, a izvor nije isti. Anja Vulić je pojasnila da je formiranje zbirke otpočelo šezdesetih godina 20. veka kada je Sredoje Urošević, tadašnji upravnik Državnog arhiva Srbije, tražio od Ministarstva slike kako bi oplemenio prostor.

Umetnička galerija je to dozvolila, ali je uslov bio da to budu moderni, relativno mladi slikari i umetnost koja je tek u nastajanju. Danas su to slike Radomira Reljića, Olje Ivanjicki, Petra Lubarde.

Drugi deo izložbe čine značajne zaostavštine porodica Jelenić, Arnautović i Gatalović.

Aleksandar Arnautović bio je upravnik Državnog arhiva neposredno pred Drugi svetski rat i svojim životom i delom bio je neposredno vezan za Francusku. Upravo zbog toga, veliki deo njegove zaostavštine čine dela slikara koji su se u međuratnom periodu pretežno školovali u Parizu.

Državni arhiv Srbije je nedavno dobio na poklon deo zaostavštine dr Miomira Miše Gatalovića, unuka akademske slikarke Ljubice Cuce Sokić. Među poklonjenim delima je i jedan njen manje poznat autoportret iz mladosti.

Na izložbi i portret prvog upravnika Državnog arhiva

Jedna od slika na izložbi je i portret dr Mihajla Gavrilovića, prvog upravnika Državnog arhiva Kraljevine Srbije, koju je naslikao Paja Jovanović.

Gospođa Vulić je naglasila da Gavrilović ima značajno mesto u srpskom društvu. Bio je već iskusan doktor istorijskih nauka, diplomata izuzetnog znanja, ali i vizije, te zato nije slučajno izabran za prvog upravnika.

S desna na levo: upravnici Mihajlo Gavrilović (rad Paje Jovanovića) i Rista Odavić (rad Dušana Jankovića )

„Važno je da naglasimo da je dr Mihajlo Gavrilović bio deo intelektualne struje koja je znala da je za formiranje jedne države neophodno da u korak s njom ide i kultura. Državna arhiva nije samo kulturna ustanova, već organ uprave i čuvar nacionalnog, kulturnog, političkog identiteta, a samim tim i jedan bastion trajanja”, rekla je Anja Vulić.

Ona je sa nama podelila i jednu zanimljivost – naime, prvi pisar državne arhive bio je Radoje Domanović.

Zgradu Arhiva projektovao ruski arhitekta

Prva zvanična zgrada Državnog arhiva izgrađena je 1928. godine, a sa izgradnjom se počelo 1925. na inicijativu tadašnjeg upravnika Riste Odavića koji je uvideo da je priliv arhivske građe sve veći i da je potrebno da se izgradi namenska zgrada, kako bi se sačuvala na što adekvatniji način.

Zgradu je projektovao arhitekta Nikolaj Krasnov, ruski emigrant, koji je bio i glavni projektant zgrade (1934-1936) Doma Narodne skupštine u Beogradu. Njegova bista se nalazi u parku preko puta zgrade Državnog arhiva, u Malom Tašmajdanu.

Anja Vulić je ispričala i da je prostor gde je danas zgrada arhiva ranije bilo trkalište, a da je i neposredno pred Drugi svetski rat, 1939. godine, tadašnji upravnik Aleksandar Arnautović insistirao da se depo proširi na prostor gde je sada parking. Arhiv ima zgradu i u Železniku, a u toj zgradi se čuva novija građa, iz vremena Drugog svetskog rata i ona nastala radom organa Socijalističe Republike Srbije nakon 1945. godine.