Ekspanzija biografskih filmova u Holivudu

Ponekad, a posebno kada kod filmskih stvaralaca dođe do oseke mašte i inovativnosti, istinite priče, priče o realnim ljudima i događajima, postaju mnogo zanimljivije od fikcije. Samim tim –privlače mnogo više publike. A kada u Holivudu vide da određena vrsta filmova donosi novac, svaki studio će se truditi da snimi baš takav. Stoga je jedan od najvećih trendova u ovom trenutku upravo – biografski film.

S obzirom na to da nije reč o dokumentarnim filmovima, autori nisu u obavezi da se pridržavaju svih činjenica, što može izmeniti karakter javne ličnosti i udaljiti je od realnosti (setite se samo nedavne polemike o Napoleonu Ridlija Skota).

Iako ih mnogi kritičari ismevaju, a neki ih čak nazivaju „najgorim žanrom”, činjenica je da su biografski filmovi sve prisutniji. Na njih se gleda i sa velikim ambicijama – što novčanim, što onima koje se tiču osvajanja najprestižnije filmske nagrade Oskar.

Osim toga što ljude interesuju priče o poznatima, biografski filmovi su popularni među studijima jer njihova proizvodnja obično ne zahteva ogromne budžete.

Možda je njihovu najbolju definiciju dao jedan od najvećih američkih filmskih kritičara, pokojni Rodžer Ibert (Roger Ebert), koji je govorio da je tražiti istinu u filmu o nečijem životu i liku, isto kao da se o njemu raspitujete kod njegove bake. U prevodu, to bi značilo da većina takvih filmova, kao i većina baka, u tom čoveku vide samo ono dobro.

Novi pravac filmske industrije

Najnoviji biografski film koji uskoro treba da se pojavi u bioskopima je Back To Black, koji će dočarati život prerano preminule pevačice Ejmi Vajnhaus (Amy Winehouse). Nedavno je prikazan i film o muzičkoj legendi Bobu Marliju – Bob Marli: Jedna ljubav (Bob Marley: One Love), a očekuju se i ekranizacije priča o Majklu Džeksonu (Michael Jackson), Frenk Sinatri (Frank Sinatra), Bobu Dilanu (Bob Dylan) i Brusu Springstinu (Bruce Springsteen) i može se reći da svi oni svedoče o pravcu kojim je krenula filmska industrija.

Trenutno je u izradi i serija biografskih filmova o Bitlsima (Beatles) i svaki član će dobiti svoj film. Ovo će biti prvi put da su Pol Makartni (Paul McCartney), Ringo Star (Ringo Starr) i porodice Džona Lenona (John Lennon) i Džordža Harisona (George Harrison) dali prava da se snimi cela životna priča o članovima engleskog benda, kao i muzička prava za film. Filmovi bi trebalo da budu objavljeni 2027. godine, a već postojeći dokumentarni film o njima Let It Be, koji je objavljen 1970. godine, biće ponovo dostupan (na striming platformi Disney+) od 8. maja. Inače, na premijeri ovog filma nije se pojavio nijedan član benda, što i ne iznenađuje, jer je samo nekoliko nedelja ranije Pol Makartni zvanično objavio njihov raskid.

Možda je podžanr biografskih filmova o muzičarima danas najuočljivji, ali prema nekim top-listama, među najboljim biografskim filmovima svih vremena ima mnogo ostvarenja o nekim drugim stvarnim junacima. Podsetimo se samo nekih: Lorens od Arabije, remek-delo Dejvida Lina iz 1962, Moje levo stopalo, film Džima Šeridana o čoveku obolelom od cerebralne paralize koji je postao uspešan umetnik, u kome je zablistao Danijel Dej Luis, Gandi, film Ričarda Atenboroua iz 1982, koji je osvojio osam Oskara, između ostalog i za glavnu ulogu (Ben Kingsli), Društvena mreža, film Dejvida Finčera o Marku Zakerbergu, osnivaču Fejsbuka, Spilbergova Šindlerova lista, Amadeus Miloša Formana, Frida iz 2002, u kojem čuvenu slikarku glumi Salma Hajek.

Ne treba zanemariti ni ogroman uspeh Openhajmera, biografskog filma o fizičaru Džulijusu Robertu Openhajmeru, koji je bio ključna ličnost u Menhetn projektu, američkom programu za razvoj atomske bombe. Ostvarenje je sveukupno osvojilo 333 nagrade, uključujući sedam Oskara, pet Zlatnih globusa i sedam nagrada BAFTA.

Muzičke veličine na filmskom platnu

Proteklih godina su realizovani filmovi o neosporivim muzičkim veličinama, kao što su film Boemska rapsodija (Bohemian Rhapsody) iz 2018. o Frediju Merkjuriju (Freddie Mercury) frontmenu grupe Kvin (Queen), Rocketman iz 2019. o Eltonu Džonu (Elton John), ili Respect iz 2021. o Areti Freklin. Tu su i filmovi o Bili Holidej (Billie Holiday) – The United States vs. Billie Holiday (2021), Elvisu Prisliju – Elvis (2022), Vitni Hjuston (Whitney Houston) – I Wanna Dance with Somebody (2022), te o „Čudnom Alu” Jankoviću, muzičaru, satiričaru, TV producentu srpsko-američkog porekla – Weird: The Al Yankovic Story (2022), koji je na kraju ispao potpuno odstupanje od klasičnog biografskog filma.

Ako odemo dalje, tu je i film Hod po ivici (Walk the Line) iz 2005, o legendarnom paru kantri muzike Džoniju Kešu (Johnny Cash) i Džun Karter (June Carter), koje su maestralno odigrali Hoakin Finiks (Joaquin Phoenix), nagrađen Zlatnim globusom i Ris Viderspun (Reese Witherspoon), koja je osvojila triling nagrada: Oskar, Zlatni globus i BAFTA. Finiks je, inače sam izvodio pesme iz Kešovog bogatog repertoara.

Godinu dana ranije je prikazan i film Ray (2004) o legendarnom američkom bluz muzičaru Reju Čarlsu (Ray Charles) kojeg je odigrao Džejmi Foks (Jamie Foxx) i za tu ulogu osvojio Oskara, Zlatni globus, nagradu BAFTA, Screen Actors Guild i Criticʼs Choice Awards.

Muzičke zvezde su oduvek inspiracija

Iako se čini da je trenutno aktuelna poprilična ekspanzija biografskih filmova o muzičarima, očigledno je da je oduvek postojala zainteresovanost za živote muzičkih zvezda koje su obeležile određeni period.

Možda jedan od najpotcenjenijih igranih biografskih filmova o muzičarima jeste Bird (1988) koji je režirao Klint Istvud (Clint Eastwood). Neprikosnoveni mag filmske industrije je prikazao život legendarnog džez saksofoniste Čarlija Parkera. Genijalni Forest Vitaker (Forest Whitaker) je briljirao u glavnoj ulozi, dok se Istvud poigravao načinom pripovedanja.

Rok kraljica i muzička legenda Tina Tarner (Tina Turner) film o svom životu je dobila još 1993. godine. Ostvarenje Whatʼs Love Got to Do with It je Andželi Baset (Angela Basset), koja je odigrala lik američke ikone, doneo Zlatni globus i nominaciju za Oskara.

Gluma Vala Kilmera u muzičkom biografskom filmu The Doors (1991) je zadivljujuća, jer se toliko saživeo sa glavnom ulogom, da je sam izvodio pesme i bio neverovatno ubedljiv kao Džim Morison (Jim Morrison). Kod ljubitelja benda se ovo ostvarenje kotira veoma visoko, dok mu kritika i nije baš bila naklonjena. Ipak, dovoljno da bude na listi, ako ne najboljih, onda svakako najznačajnijih biografskih muzičkih filmova.

Srbija prati holivudske trendove

U poslednje vreme, životi nekoliko domaćih estradnih izvođača dobili su svoju ekranizaciju, a neki od najbitnijih su filmovi o onima koji više nisu među nama.

Tako je Tomu Zdravkovića maestralno odigrao Milan Marić u filmu Toma iz 2021. godine. Ovaj film je pokupio mnoštvo pozitivnih kritika i bio najgledaniji film u Srbiji te godine.

Januara ove godine je premijerno prikazan i biografski film Nedelja o Džeju Ramadanovskom, folk pevaču uz čije pesme su se mnogi radovali, ali i tugovali, i koji ima posebno mesto u srcima publike. Stanovnici Dorćola (dela Beograda gde je živeo), nakon smrti su mu odali počast velikim muralom i svojevrsnim poslednjim pozdravom uz puštanje njegovih pesama i bakljadu.

Moglo bi se reći da Srbija prati holivudske trendove, pa nije isključeno da će se i kod nas sve češće snimati igrani filmovi o muzičkim veličinama.